دکتر محمد بدیع استاد دانشکده پزشکی دانشگاه قاهره 
ترجمه: ابوعمر انصاری
﴿ذَلِکَ بِأَنّهمْ لاَ یُصِیبُهُمْ ظَمَأٌ وَلاَ نَصَبٌ وَلاَ مَخْمَصَةٌ فِی سَبِیلِ اللهِ وَلاَ یَطَؤُونَ مَوْطِئًا یَغِیظُ الْکُفَّارَ وَلاَ یَنَالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَّیْلاً إِلاَّ کُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صَالِحٌ إِنَّ اللهَ لاَ یُضِیعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِینَ* وَلاَ یُنْفِقُونَ نَفَقَةً صَغِیرَةً وَلاَ کَبِیرَةً وَلاَ یَقْطَعُونَ وَادِیًا إِلاَّ کُتِبَ لَهُمْ لِیَجْزِیَهُمُ اللهُ أَحْسَنَ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ﴾ (التوبة: ۱۲۰- ۱۲۱
« زیرا که هیچ تشنگی و خستگی و گرسنگی در راه خدا به آنان نمی رسد و گامی به جلو برنمی دارند که موجب خشم کافران شود و به دشمنان دستبردی نمی زنند مگر اینکه به واسطه آن کارنیکوئی برای آنان نوشته می شود. بی گمان خداوند پادا ش نیکوکاران را هدر نمی دهد. ( همچنین مجاهدان راه حق) هیچ خرجی خاه کم خواه زیاد نمی کنند و هیچ سرزمینی را پشت سر نمی گذارند مگر اینکه (پاداش آن) برایشان نوشته می شود تا خداوند پاداشی نیکوتر از کاری که می کنند بدیشان دهد.»
راه علاج تصحیح مفهوم، دیدگاه و نیت است، زیرا علت اصلی سستی و کسالت ، ترس از پیامدهای عمل صالح می باشد که شاید سبب زیان دیدن در امور دنیوی شود در حالی که مؤمن به خوبی می داند که بهشت با سختی ها پوشیده شده و جهنم با شهوات ، خوشی ها و دیدگاه ناصحیح.
این موضوع بر سه ستون بنا شده:
ستون اول:
یقینا اولین کسی که از طاعات سود می برد تویی و اولین شخصی هم که از شانه خالی کردن از طاعات و بخل نسبت به حسنات اعم از مال ، وقت ، کوشش و یا علم ضرر می بیند خود تو می باشی.
پس با این منطق است که، نفس تو سود برنده و زیان دیده را شناخته و حرص برای به چنگ آوردن سود و ترک زیان را تجربه خواهد کرد و می فهمد که چه چیزی پایدار و چه چیز فانی است و این نهایت زیرکی و هوشیاری است:
“الکَیِّس مَن دَانَ نَفسَهُ، وعَمِلَ لِمَا بَعدَ المَوتِ”
در واقع این منطق تجارت و سود و زیان است. زیرا که اعمال صالح بالاترین سود را دارا ست، آن سودی که عثمان بن عفان (رضی الله عنه) آن تاجر ثروتمند که به خوبی قوانین بازار تجارت را می شناخت فهمید و قافله تجاری اش را به خداوندی که دربرابر هر نیکی ده تا هفتصد برابر پاداش می دهد فروخت . کدامین بازار بورس دنیا و کدامین قانون ،هفتصد برابر، سود خالص به کسی پرداخت می کند ، بله اینگونه این صحابی جلیل دست رد بر سینه تمامی تجاری که بر سر قافله اش مزایده نهاده بودند، زد زیرا او با خداوند عزوجل معامله کرده بود.
و همچنین « صهیب بن سنان الرومی» این صحابی جلیل القدر، فرزند روم ، کسی که در اسلام آوردن از تمامی رومیان گوی سبقت را ربود و آن کسی که سود عظیمی را به چنگ آورد که پیامبر صلی الله و علیه و سلم بر آن گواهی داد. آن هنگام که پیامبر عمل صهیب به هنگام هجرت که تمامی مالش را به خاطر رضای خداوند رها کرده بود را ستود و فرمود: “ربح البیع یا صهیب” (صهیب معامله ای پرسود انجام دادی).
﴿یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا هَلْ أَدُّلُّکمْ عَلَى تِجَارَةٍ تُنْجِیکُم مِّنْ عَذَابٍ أَلِیمٍ﴾(لصف:۱۰)
« ای کسانی که ایمان آورده اید آیا شما را به تجارتی راهنمایی نکنم که شما را از عذاب دردناک رهایی بخشد»
همچنین رسول الله صلی الله و علیه وسلم مقابله با زیان و افلاس و میزان تجاری آن را به اصحابش می آموزد و می فرماید: المُفلِسُ مَن جَاء یَوم القِیامَةِ بِصَلاةٍ وَصَدَقَةٍ وَصِیَامٍ وَحَجِّ، ویأتِی وَقَد ضَرَبَ هَذَا وَشَتَمَ هَذَا وَسَفَکَ دَمَ هَذَا وَأَکَلَ مَالَ هَذَا، فَیَأخُذُ هَذَا مِن حَسَنَاتِهِ وَهَذَا مِن حَسَنَاتِهِ، حَتَّى إذا فَنِیَت حَسَنَاتُه أُخِذَ مِن سَیِّئَاتِهِم فَطُرِحَ عَلَى سَیِّئَاتِه، ثُمَّ طُرِحَ فِی النَّارِ”.
مفلس کسی است که روز قیامت با توشه ای از نماز،صدقه ، روزه و حج آمده باشد و در حالی که به شخصی زده و به دیگری دشنام داده ، خون این را ریخته و مال آن را خورده ،پس این و آن از حسناتش برمی دارند تا زمانی که حسناتش به پایان می رسد،از گناهان آنها برداشته می شود و بر گناهان او افزوده می شود و سپس در آتش افکنده می شود.
ستون دوم:
﴿إِلاَّ کُتِبَ لَهُمْ﴾ (التوبة: من الآیة ۱۲۰) « مگر اینکه به واسطه آن کار نیکویی برای آنها نوشته می شود»
آن نوشته ای که با قلم قدر که خشک شده ، برداشته شده و کتابش بسته شده، حک گردیده است.
به شخص مؤمن این عزت ، نیرو و آرامش را در پناه خداوند می دهد که ﴿قُل لَّن یُّصِیبَنَا إِلاَّ مَا کَتَبَ اللهُ لَنَا هُوَ مَوْلاَنَا وَعَلَى اللهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ﴾ (التوبة: ۵۱)
«بگو هرگز چیزی (از خیر و شر ) به ما نمی رسد ، مگر چیزی که خدا برای ما مقدر کرده باشد،او مولی و سرپرست ما است، و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند وبس.
، پس ملاحظه می کنیم که همه چیز به نفع ماست و تمامی ستایش ها ازآن خدایی است که تمام خوبی ها به لطف او به انجام می رسند و انسان مؤمن بدین گونه با حوادث روبرو می شود که همگی از طرف خداوند عزیز قوی،قادر، لطیف و خبیر است و با این تفکر است که مطمئن می شود که مخلوقات همگی وسیله هستند
و از زاویه ای دیگر تو از این نمی ترسی که اگر تکلیفی را انجام دهی ممکن است دچار سختی شوی زیرا که اگر این کار به ضرر تو بود خداوند هیچوقت تو را به انجام آن مکلف نمی نمود در حالی که خداوند تو را دوست دارد و تو نیز او را دوست داری ﴿فَعَسَى أَن تَکْرَهُوا شَیْئًا وَیَجْعَلَ اللهُ فِیهِ خَیْرًا کَثِیرًا﴾ (النساء: من الآیة ۱۹) « چه بسا چیزی را ناپسند بدانید و خداوند در آن برای شما خیر فراوانی نهفته باشد»
و بدان که از قدر خداوندی راه فراری نیست و حذر کردن به معنای نشستن نمی باشد بلکه باید قبل از اقدام جوانب آن بررسی شود . جدیت ، عزم و شتافتن به سوی کار نیک در دو کلمه جمع شده ﴿خُذُوا حِذْرَکُمْ فَانفِرُوا ثُبَاتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِیعًا﴾ (النساء: من الآیة ۷۱ « احتیاط نمایید و آمادگی خود را حفظ کنید، و دسته دسته یا هنگی باهم حرکت کنید»
ستون سوم:
﴿أَحْسَنَ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ﴾ (التوبة: من الآیة ۱۲۱ « خداوند پاداشی نیکوتر از کاری که می کنند بدیشان دهد»
بیندیش برادرم خداوند با این جمله مختصر به من و شما راه را نشان داده است تا آن زمان که پاداش از سوی کریمی است که با میزان نیکوتر ، پاداش می دهد و خداوند در روز قیامت به تو در برابر هر عملت با این میزان پاداش می دهد ﴿وَفِی ذَلِکَ فَلْیَتَنَافَسِ الْمُتَنَافِسُونَ﴾ (المطففین: من الآیة ۲۶
«مسابقه دهندگان باید برای بدست آوردن این( نعمتهای بهشت) با همدیگر مسابقه بدهند و بر یکدیگر پیشی بگیرند.»
و راست گفت رسول الله صلی الله و علیه و سلم که امتش را به خوبی راهنمایی نموده: “إذَا سَألتُمُ اللهَ فَسَلُوهُ الفِردَوسَ الأعلَى”. هر گاه از خداوند ( بهشت را ) در خواست نمودید فردوس اعلی را طلب نمایید.
سفر سیدنا عمربن خطاب (رضی الله عنه) به بیتالمقدس